samrangan sutradhar ke anusar
shubh evan mangal rup se nirmit
sukhad makan men achche svasthya, dhan
sanpatti, buddhi, santan tatha shanti ka
nivas hota hai. bhavan svami ko
kritagyata ke rin se mukt karega.
yadi bhavan ka nirman vastu shastra
ke niyamon ki upeksha kar hua hai
tab anavashyak yatraon, apayash,
prasiddhi ki hani, nirasha evan dukh
ke parinam prapt ho sakte hain. ghar
hi nahin apitu gram, kasba evan nagr
ka nirman vastu shastra ke niyamon ke
anurup hona chahiye.
vishvakarma ke anusar vastushastra
ke anusar nirmit bhavan svasthya,
sukh aur sanpannata pradan karta hai.
vastushastra keval sansarik sukh hi
nahin apitu divya anubhav bhi hai.
jansankhya vriddhi evan shahri kshetron men
bhumi ki kami ke karan mahangron men
avas ki vikat samasya paida ho
rahi hai. aisi paristhiti men bahumanjile
flaits men vastu niyamon ko apnana
saral karya nahin hai. kyonki samasta
flaits ki suvidhaen ek dusre se
sanbandhit hoti hai. ek nishchit
sthan hi upalabdh hota hai. pratyek
manjil par samanya divaron vali
anek ikaiyon ka prarup banana,
rasoi, shauchalay evan snanagar,
maltistori flait ki vastu ki
upyogita evan vyavastha
dae. amit kumar ‘ram’
shayanakaksh ityadi ko unke sahi
sthan par banana, dvar, sirhiyan ko
uchit sthan par rakhna adi karya
shilpakar ke lie atyant kathin
hai. lekin vastu niyamon ke anusar
upyukt bhumi ke chayan, bhumi ke kray
evan uska shodhan, jal sangrah, ikai
ko uttara-purva men sthapit karne,
dakshini evan pashchimi bhag ki divaron
ko uncha rakhne env is bhag men bare
vriksh lagane, uttari evan purva ko nicha
rakhte hue is bhag men adhik khali
sthal chorne ityadi upayon ko
apnakar santoshajanak parinam prapta
kiye ja sakte hain. ek bahumanjila
bhavan ya flaits banane hetu kuch
vastuparak niyamon ka nimn prakar se
ankan kiya ja raha hai-
- bhumi chayan sanbandhi niyam sabhi jagh
ek saman prayukt hote hain. bhukhand
aytakar hona shreshth mana jata
hai. uttara-purva kone se dakshin pashchim
kone tak ki lanbai dakshin-purva kone
se uttara-pashchim kone ki lanbai se
adhik honi chahiye.
- flait ka mukhyadvar: yadi
flaits ke uttar athva purva men sark
sthit hai to ise adarsh sthiti mana
jata hai. aisi sthiti men mukhya dvar
uttara-purva athva purva uttara-purva men
rakhne chahiye.
yadi sarak uttar ya pashchim men ho
tab mukhya dvar uttar, uttara-purva athva
pashchim uttara-pashchim men sthapit
karne chahiye. yadi sarak dakshin
athva pashchim men ho, aisi paristhiti
men mukhya dvar dakshin, dakshin-purva
tatha pashchim uttara-pashchim men rakhna
chahiye.
- flait ka dakshin-pashchim:
uttara-purva men adhik khali sthala
chorna chahye. uttar tatha purva ka
tal dakshin evan pashchimi ki tulna men
nicha hona chahiye. dakshin-pashchim
kona sabse uncha evan bhari hona
chahiye.
- flait ki balkni: balkni
uttar, purva evan uttara-purvi bhag men
banani chahiye.
- flait ki kichan (rasoi ghar):
pratyek flait men rasoighar dakshin-purva
men hona chahie. yadi dakshin-purva
upalabdh nahin ho raha hai tab uttara
pashchim men rasoighar rakh sakte hain.
rasoighar men sleb is prakar ho
jisse khana banate samay khana
banane vale ka munh purva athva uttara
men rahen.
- parking ke liye sthan: parking
hetu talahat ka nirman bhukhand ke
purvi bhag se uttari bhag men karna
chahiye. dakshin evan pashchimi bhag
men talahat ka nirman nahin karna
chahiye.
- khirki evan darvaje: ek
blaek men khanbhe ki sankhya sam (kintu
10, 20, 30 nahin) honi chahie. isi
prakar khirkiyon evan darvajen ki
sankhya bhi sam honi chahiye.
- andaragraund vatar taink evan
sviming pul:
bhumigat panp evan jal sangrah ikai
athva sviming pul bhukhand ke
uttara-purvi bhag men hona chahiye.
kintu yah uttara-purva hone ki
dakshin-pashchim kone se milane vali
rekha ko sparsh nahin karna chahiye.
- sirhiyan: sirhiyan dakshin, pashchimi
athva dakshin pashchimi bhag men honi
chahiye. sirhiyon ki sankhya vishm
honi chahiye.
- hava evan roshni: upri
manjilon ka nirman is prakar ho
ki pratahkalin surya rashmiyan samasta
flaits men pravesh karen evan vayu sanchrn
ki nirvadh rup se ho.
- ovar haind vatar taink: ovr
haind vatar taink dakshin athva dakshin
pashchimi bhag men hona chahie.
- ilaiktrik painal ityadi:
ilaiktrik painal, janretar, athva
transfarmar flaits ke dakshin-purvi
bhag men sthapit karne chahie.
- sikyoriti gard rum: suraksha
kaksh uttara-pashchim dakshin-purva ma
rakhna chahiye. yah kaksh uttara-purvi
kone men kadapi nahin hona chahie.
- imarat ki manjilon ki unchai
ah bahumanjili imarat ki ham vina
se tulna kar sake hain. urja ko
upyukt sancharan hetu hamen vibhinna
manjilon ki nimnalikhit unchai
upyukt hoti hai.
pratham manjil: bhutal ki 5/6
dvitiya manjil: pratham manjil 6/7
tritiya manjil: dvitiya manjil ki
7/8
brihat sanhita evan matsya puran ke
anusar pratyek manjil ki unchai
men 1/12 ki shanaiah shanaiah kami honi
chahiye.
- flait ki antrik saj-sajja
ah flaits ki antrik saj sajja
men rangon ka bhi vishesh mahatva hota hai.
vibhinn flaits men ham nimnalikhit
rangon ki yojna ko apna sakte hain.
purva mukhi flait: safed, krim
kalr
pashchimi mukhi flait: halka nila
rang
uttaramukhi flait: hara athva nila
dakshin mukhi flait:gulabi ya
narangi rang